MOAKÀHA I
PYENDAKUÉRA OÑEMOĨVA KUAAPYRÃ
PEHÊNGUE I
OJEHUPYTYSÉVA
Vore 1ª. (peteĩha) Mba’erãpa. Ko rekome’ê omohenda mba’éichapa ojeporúta Paraguay retâ ñe’ẽ tee mokõivéva; ombohape tembiapopyrã oñemotenonde ha ypykuéra ñe’ẽnguéra retâmeguáva oñembojerioviaukávo ijepuru, ha avei oñemboaje kuaa ha§ua iñe’ẽngúva ñe’ẽ reko. Umivarã omoĩ tembiapopy mboguataharã tekotevẽva, omoañete ha§ua ñe’ê’etakuaaty Avarekokatukuaa tetãmba’éva.
Vore 2ª. Tekojoavyeta rehe. Paraguay Pokatuenda oñangarekova’erã hekojoavyeta ha iñe’êkôire, tove tojehapyaty ha tahekojera ñe’ê mokôive, haupéicha avei toñeñangereko ha toñemotenonde ypykuéra reko ha iñe’ênguéra.Pokatuenda oykekova’erã chupekuéra iñepia’ãme, ojepytaso jave iñe’ënguéra jeporu ha ñemyasãi rehe opa hendáicha ha opaite hendápe, ha oñangarekova’erã avei oñemboajévo ambue ñe’ê oiporúva tapicha aty reko ambuéva, oîva tetãpýre.
Vore 3ª.Ñe’êtee rehe. Tetã ñe’êtee oî ha ojeporu jojava’erã mbohapyve Pokatu Moakãhápe ha opaite tetã rembiapo oñemboguatahápe. Pokatuenda ombojeroviaveva’erã guaraní ñe’ê, kóva tetã reko tee kuaaukaha, tetãyguápe ombojoaju ha omopeteîva, ha ñe’ê ojeporuvéva tetãpýpe.
Vore 4ª. Guarani ñe’ê tetãnguéra joajúpe. Pokatuenda oku’eva’erã ikatu ha§uáicha guarani ñe’ê ojehechakuaa umi tembiapopy mboguataha, tetãnguéra joajuhápe ha oikehápe Paraguay ñe’êteéicha.
Vore 5ª. Ypykuéra ñe’ê motenonde rehe. Paraguay Pokatuenda ohechava’erã mba’éichapa ikatu oñemoingove akói ha oñeñe’êmeme mayma Amérika ñe’ê ypykue, tetãpýpe ha avei opa tembiapopy mboguataha tetãnguéra joajurã oîva ha oikehápe Paraguay.
Vore 6ª.-Pytagua ñe’ê mbo’e rehe. Paraguay Pokatuenda omongu’eva’erã pytagua ñe’ê ñembo’euka ha omotenondeva’erã umi tetã ñe’êtee omboguatáva hendive tembiapo joaju.
Vore 7ª. Ñemboyke’ÿ Ñe’ê’etakuaaty puru rehe. Noñembo’ykéi ha ndojeapo’iriva’erã mba’eveichagua tapicha ha tapicha aty aipo iñe’ê ambuehaguére. Umi tekoruvicha tekojoja renda ikatupyryva’erâ oikûmby ha§ua oiméramo ojapyharáva ã mboaje oñeme’êva mayma tapicha Paraguay oikóvape.
Vore 8ª. Je’e reko tekojoja momba’épe. Mayma je’eme’ê ojejapóva opaichagua mburuvicha renonde ha kuatia tetâmegua ha tetâ’ÿva, pe oje’éva katuete oñemomba’eva’erâ opa he’íva jepéramo ndahe’ipáiramo oimeraê ñe’ê mokôivape. Ojeporúramo iñe’êngúva ñe’ê, oñembohasava’erä Paraguay ñe’êtee peteîva ouporâvéva oñemboguata ha§ua upévape.
PEHẼNGUE II
ÑE’Ë’ETAKUAATY MBOAJE REHE
Vore 9ª. Ñe’ê’etakuaaty mboaje peteîteîme §uarâ. Opavaite tapicha oikóva Paraguay retâme oguereko tekome’ê â mba’épe:
1 - Oikuaa ha oiporúvo mokõive Paraguay retâ ñe’êtee, oñe’êvo ha ohaívo ha ombohováivo ichupe tetâ mba’apoharagua ñe’ê oiporúvape. Ypykuéra oguereko rekome’ê avei oikuaa ha oiporúvo iñe’ê tee.
2- Oñemomarandúvo ichupe iñe’ême umi mba’apohára tetâ’ÿvare, opaichagua marandu tembiapo ha oikuaasévagui rehe,
3.- Oñemo§uahêvo ichupe marandu tee guaraní ha castellano-pe, kuaaukaha tetâmba’e rupive térâ umi kuaaukaha tetâgua’ÿva rupi, omyasâiva marandu tee retâygua rehe.
4.- Nomboykéivo ichupe avave oiporuhaguére ñe’ê oiporuséva.
5.- Oiporúvo oimeraêva Paraguay retâ ñe’ê tee tekojoja motenondehára renondépe ha oñemboguapývo iñe’êngue kuatiápe oñembohasa’ÿre ambue ñe’ême. Tapicha oipurúva ambue ñe’ê ikatu oñepytyvõuka iñe’ê oikuaávare oikéramo rekokarâime.
6.- Ojehekombo’évo ichupe iñe’ê ypykuépe oñepyrûvo oñemoarandu mbo’ehaópe Paraguay retâ ñe’ê tee peteîvape térã ypykue ñe’ême.
7.- Oikuaapyhývo ambue Paraguay retâ ñe’ê ha pytagua ñe’ê.
Vore 10ª.Ñe’ê’etakuaaty mboaje oñondivéva tetâ rembiapo rehe. Tetãygua mba’e ñe’ê’etakuaaty rekome’ê rehe:
1.- Orekóvo ñe’êkôi tekombo’e guarani ha castellano pe tetâ rekombo’e mbo’ereko pukukue javeve, iñepyrûha guive hu’ã meve, ha ypykuérape iñambueva’erâ.
2.- Orekóvo hembiporúrõ Pokatuenda rembiapo mokõive ñe’ë teépe.
3.- Orekóvo joja mokõive ñe’ê tee Pokatuenda mba’e umi momarandu ha upéicha avei apopyrâ Pokatuenda omyasâiva ambue momarandu tetâ mba’e’ÿme rupive.
4.- Orekóvo marandu tetâ mba’éva ha omoîvo chupe opaite mba’e rechaukaha mokôive tetã ñe’ê teépe.
Vore 11ª.- Ñe’ê’etakuaaty mboaje oñondivéva tavamba’e aty rehe. Tavamba’e aty rembiapo heko ambuéva oreko â ñe’êkuaaty mboaje:
1.- Ojehechakuaávo ñe’ê’etakuaaty itavamba’e ambue rehe.
2.- Akói omboguatávo hetâ ñe’ê ha reko tee mba’éva rehe.
3.- Ijatývo hapichakuéra hetâ ñe’ê ha reko ndive, oipysyrõ ha omotenondévo imba’e reko ha iñe’ê tee.
4.- Oñepytyvõvo chupekuéra opaite tapicha paraguaygua rupive ojecha vaírô tetã yvy rembe’y ndive.
Vore 12ª. Ypykuéra reko Pokatuenda rembiaporãngatu rehe. Ypykuéra oîva Paraguay retâme oguereko Pokatuenda omboajéva oñeipytyvõvo ichupekuéra ikatu haguãicha iñe’ê ha reko yma oikove are ha osyryry porâ, omombarete ha§ua hekoteete.
Vore 13ª. Ypykuera’ÿ reko ambue mbovýva rehe. Umi tavaygua ypykuera’ÿva heko ambue mbovýva oreko oñemboajévo oñeipytyvõvo oikuaaha’ã ha oiporupotávo tetã ñe’ẽnguéra tee, oheja’ỹre hetâ ñe’ẽ mba’e.
PEHÊNGUE III
ÑE’ÊTEE JEPORU TETÃ REMBIAPOPY REHE
Vore 14ª. Tetã rembiapoukapyeta ha tekome’ê rehe. Mayma rekome’ê oñemboajéva Paraguay retãme, osêva’erã castellano ñe’ême ha Pokatuendagua opaichagua rendaguáva orekova’erä ikuatiakuéra mokôive tetâ ñe’ê teépe, oñemohendáma guive achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva ojeporu ha§ua. Upéicha ojejapova’erâ avei opaichagua tembiapoukapy ndaha’éiva rekome’ê reheve ha umíva apytépe oike tavao rembiapoukapy, oñenohê rire pe achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê.
Vore 15ª. Tekojoja rembiapopy jeporu rehe. Tetâ ñe’ê tee mokôive ojeporuva’erã tekojoja apohápe. Upépe oîva’erâ pytyvôhárakuéra ikatupyrýva mokõive ñe’ême, ñomongeta ha ñembokuatiápe. Teko ruvicha rembiapoukapy oñemohu’ãva, tapicha oñe’êva guaraníme año rehegua, ojejapova’erâ mokôive tetâ ñe’ê teépe, oñemohenda rire achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê.
Vore 16ª. Marandu rehe. Umi maranduhai, kuatiamyanyhêrâ ha opaichagua kuatiahai retâmba’éva ojejapova’erã tetâ ñe’ê tee mokôivépe. Upéicha avei tetâ moherakuâhai tee ojeporu jojava’erã ñe’ë tee mokõivéva, oñemoî rire achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê.
Vore 17ª. Oñemba’apo ha§ua tetã rembijokuáirõ tekotevê ikatupyry mokõive ñe’ê teépe. Tapichakuéra omba’aposéva tetã rembijokuáirõ, taha’e Paraguay Pokatuenda térã tekuairenda ha Tavao poguýpe, ikatupyry jojárô hembiapópe, ojeporavóta upe ikatupyryvéva tetâ ñe’ê tee mokôivévape, ñe’êkuaa ha ñomongetápe. Umi omba’apómavavoi ha ojesareko katuíva tapichakuéra rehe, oguereko po ary oñembokatupyry ha§ua mokõive tetä ñe’ë tee mokôivépe. Ypykuéra rekohápe ojeporavóta umi tapicha ikatupyryvéva ypykuéra ñe’ême, ñe’ê’etakuaaty ha ñomongetápe.
Vore 18ª. Tapichamba’e terakuaaukaha rehe. Tapicha terakuaaukaha, tetâhasarâ ha mayma kuatia jekuaaukaha, oñenohêva’erã ñe’ë tee mokôivépe, oñemoî rire achegety ha ñe’ëtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê.
Vore 19ª. Kuatia mbojaragua ñemboguapy tetã oñongatukaha rehe. Opaichagua kuatia ha mba’e jerereko rechaukaha oñemboguapyva’erã upe tetã oñongatukahápe ojehai ypyhagueichaite tetã ñe’ê tee ojehaihaguépe.
Vore 20ª.Terakuaaukaha hai’anga me’êha rehe. Tetã oñongatukaha ome’êva’erã hai’anga castellano térã guaraníme ojerureháicha pe oikotevêva ÿrõ katu ñe’ê mokôivévape, ojerekóma guive jehaipyre. Oiméramo nahesakãporãi he’iséva térã ojapyhýva umi kuatia, oñemomba’eva’erã pe ijypykue he’íva.
Vore 21ª. Tendaréra ñemoañete rehe. Umi táva, ysyry, yvyty, ha ambue yvy joavyha réra oîva guaraníme ha ambue ypykuéra ñe’ê haipyrépe. Oñembojevyva’erã avei umi téra tuja oîva gueteri tekohaygua mandu’ápe, ojeruréma guive tavaygua upepegua avei oñemoingovepy jey umi tendaréra jepigua oikóva gueteri mandu’a heseve.Umi tendaréra ojehaiva’erã upe ñe’ê omoîva’ekue chupe herarã achegetýpe.
Vore 22ª. Haiheseguáva rehe. Oñemoî rire achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê, umi mba’erepykuéra ryru, hi’upyrâ, pohâ ojejapóva tetâme oguerekova’erâ haiheseguáva tetã ñe’ê tee mokõivépe.
Vore 23ª. Aranduvusu mombe’uha rehe. Oñemoî rire achegety ha ñe’êtekuaa tee omboajéva guarani ñe’ê opaichagua kuatia aranduvusu mombe’uha tetâ rekombo’e ryepygua pukukue, oïva’erã mokõivé tetã ñe’ê tee mokôivépe ha peteï hovárente.
Vore 24ª Marandu mba’yrumýi reroja rehe. Mba’yrumýi tapicha rerojahápe, marandu ojehaíva ha oñehendúva ojejapova’erã tetã ñe’ê tee mokõivépe ha tapichakuéra oiporuvéva ñe’ê tapiávevape.
Vore 25ª. Teramoîchaukaha rehe. Tekuairenda há tavaokuéra oguenohêva’erã tembiapoukapy ha oñangarekova’erâ imboaje rehe oñemoî ha§ua tetã ñe’ê tee mokõivépe opaichagua téra ojehechaukáva tape réra, rechaukakuaaty, óga réra ñemuha, mbo’ehao atyha, aranduo, vy’aha, ava atyha, ñembosarái atyha,tupâo renda réra ha ambuevéva. Ypykuéra oikohápe, ojepuruva'erã iñe'ê tapiáva ojehaívo umi teramoîchaukaha.
PEHẼNGUE IV
TEKOMBO’ÉPE ÑE’ÈNGUÉRA JEPORU.
Vore 26ª. Ñe’ẽ peteîha rekombo’e rehe. Mitã oikóva Paraguay retâme oreko rekome’ê ojehekombo’e ñepyrũvo iñe’ẽ ypykuépe, ha’éma guive upéva Pokatuenda ñe’ẽ tee peteîha. Ypykuéra retâ omoñepyrũkuaa mitã ojehekombo’e iñe’ẽ teépe. Ambue tapicha reko aty ha iñe’ẽ ambuéva oiporavova’erã tetã ñe’ẽ tee peteĩva..
Vore 27ª. Tekombo’e tavamba’e’aty jeike rehe. Kuaitao Rekombo’e ha Arandukua tekotevê omba’apo tavamba’eaty rekombo’egua ndive ikatuha§uáicha oñomopeteĩ mba’e ñe’ẽme mitãnguéra ojehekombo’e ypýta. Upe ñe’êkôi rekombo’e poravópe ojehechaporãva’erã mba’e ñe’ẽme mitãnguéra ikatupyryve ha oĩpa tavamba’e’aty rekombo’egua upépe oykeko haguãicha mbo’erã reko.
Vore 28ª. Ñe’ẽtee tee mbo’e rehe. Ñe’ẽnguéra tee oñembo’eva’erã opavaite mbo’ehao tetã remimoĩvape ha ha’e’ỹvape, oĩma guive tekombo’e ryepy pukukuépe, tekotevê ojeporu tapereko añeteguáva omongatupyrýva ñomongetarâme.
Vore 29ª. Mbo’ekuaakatu rembiporu ñe’ẽteeháicha rehe. Ñe’ẽ tee mokôivéva ojeporuva’erã opaite mba’e jeporombo’épe iñepyrũete guive hu’ãite peve: ijypyguápe, tekotevẽkuetévape, mbytepegua ha yvatevéva mbo’e, oñekotevẽháicha katupyry rekombo’e pa’ûme.
MOAKÂHA II
TETÂ ÑE’Ê’ETAKUAATY AVAREKOKATUKUAA ÑEMOĨ HA ÑEMOHENDA MBOGUATA HA$UA REHE.
PEHẼNGUE I
MBA'E'APOHA REHE
Vore 31ª Heseguáva rehe. Ñe’ê’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekua mba’e’apoha renda oîva Tetâ Ruvicha poguýpe, omba'apótava jekupytýpe Kuaitao Rekombo’e ha Arandukuaa ha Arandukuaa Tetâygua ndive. Hembiaporã oñemboja’o mbohapy motenondeha guasúpe: Ñe’ê’etakuaaty Mboapopyrâ Motenondeha, Ñe’ê’etakuaaty Kuaareka Motenondeha ha Ipykuéra Ñe’ê Aranduñongatu ha Moherakuâ Motenondeha.
Vore 32ª. Mba’e’apoha ñemoĩrâ rehe. Tembiapora’ârâ, mboguataporâ ha hechajo’ajey Tetâ ñe'ê’etakuaaty avarekokatukuaa rehegua oî mba’e’apoha pyahu poguýpe rekome’ê rupi. Tetä Viru Jepururä ñembohysýipe oñeme’êva’erâ tekotevêva guive omba’apo porä haguä.
Vore 33.Sâmbyhyhára Rerekua rehe. Ñe’ẽ’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekua oisãmbyhyva’erã Hekopya’éva Rerekua oñemoĩva tetã ruvichapavẽ potapy rupive,osẽva’erã tapicha ikatupyrýva añetéva pe tembiapo apytégui, rekome’ê he’iháicha.
Vore 34ª. Ñe’ẽ’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekua rembiaporã tee. Ñe’ẽ’etakuuaaty Avarekokatukuaa Rerekua oĩ mburuvichárõ omboguataporâ ha§ua, mayma Paraguay retâygua ndive avei ha’e’ÿva remimoĩmby ñe’ẽnguéra rehe omba’apóva ndive. Ombohapeva’erã ñe’ẽnguéra jeporu porãve, ha tenonderãite tetã ñe’ẽ tee mokõivéva, taha’e ñe’ẽasãime, tekombo’épe, tekojoja apópe,ñemuhápe,kuatiamongu’épe,avarekokatukuaa, mba’apokuaáva ha opaite tapichakuéra ojotapytépe.
Omyenondeva’erã kuaareka mba’éichapa ojepuruhína Paraguay retâ ñe’ẽnguéra.
Vore 35ª. Tekotevẽva ojeguereko mba’aporâ Sãmbyhyhára ha Motenondeháraramo. Omba’aposéva Hekopya’éva Rerekuáramo oguerekova’erã aranduvusu rechaukaha ome’ẽva’ekue ichupe Mbo’ehaovusu oñemoaranduha ñe’ẽnguéra reko jekuaápe. Umi tapicha ojekuaava’erã iñaranduha; oiporukuaava’erã tetã ñe’ẽ tee mokõivéva ha ohechaukava’erã oikuaa porãha Paraguay ñe’ẽ’etakuaaty. Motenondeharakuérape ojejerureva'erâ peichaite avei.
Vore 36ª. Tetâ rembijokuáirô katupyry rehe. Tapicha omba’apótava ñe’ẽ’etakuaaty rerekuáramo omyenyhẽmbaiteva’erã tekome’ê ojeruréva opavave tetã rembijokuáipe. Ikatupyryva’erã ñe’ẽ ñemboheko rakã peteĩvape ha ha’eveva’erã oiporúvo ñomongeta ha jehaípe tetã ñe’ẽ tee mokõivéva.
Vore 37ª. Ñe’ê’etakuaaty Mboapopyrâ Motenondeha rehe. ko terekua mboja’opy ombohekova’erã tekome’ê he’íva, ikatukuaa haguãicha oñemoañete hembiapoukapy. Omongu’eva’erã opaichagua apopyrã oporo’ykekótava ojeporu porãve ha§ua mayma Paraguay retâ ñe’ẽ ha tenondete ñe’ẽ tee mokõivéva, opáicha ha opaite hendápe.
Vore 38ª Ñe’ê’etakuaaty Kuaareka Motenondeha rehe. ko terekua mboja’opy ohapojo’o ha oipyguarava’erã mayma ñe’ẽ Paraguay retâme ojeporúva, ombojehupotávo tembikuaa pyahu oñembokatupyry kuaátava ñe’ê’etakuaa mboapopyrâme.
Vore 39ª. Ipykuéra Ñe’ê Aranduñongatu ha Moherakuâ Motenondeha rehe. ko terekua mboja'opy ombyaty ha oñongatupaiteva’erã ã tendupyrã ha ã techapyrãme opavaite ypykuéra ñe’ẽ, ha tenonderãite umi oguepotáva, oikuaaukapotávo tetãyguára retakuépe. Omongu'eva’erã tembiapopy oikuaaukáva ypykuéra ñe’ẽ tetãygua apytépe, opaite hendáicha.
Vore 40ª. Ñe’ê’etakuaaty Mboapopyrâ Motenondeha rembiaporâite rehe.ko mboja’opy ojapova’erã katuete ã mba’e:
1.- Oñangarekova’erã poyhu opavaite tapicha ha tapicha aty mboaje iñe’ẽnguéra rehegua ko rekome’ê he’iháicha.
2.- Ombojerovia’arâ anítei ojeporu’yke peteî tetã ñe’ẽ tee ha oñemboapo’ise ambue ñe’ême.
3.- Omongu’e ha ohechajevy’arã ojeporu porãpa tetã ñe’ẽ tee kuéra umi kuatia imyenyhẽmbyrãme ha mayma kuatia hechaukaha ojejapóva tetã rembiapopýpe. Upéicha avei umi haipyre oñemoĩva ojehecha ha§uáme ha tapekuéra réra omoĩva Távarekuái.
4.- He’iva’erã mba’eichaitépa ojeporúta tetã ñe’ẽ tee mokõivéva ha ypykuéra ñe’ẽ puhoe ha ta’ângambyrýpe.
5.- Omongu’eva’erã tojeporu tetã ñe’ẽnguéra tee ha ypykuéra ñe’ẽ umi mba’e pyahu osẽva tembiporurãme ha avei mba’e’apopy arandukuaápe.
Vore 41ª Ñe’ê’etakuaaty Kuaareka Motenondeha rembiaporâite rehe. ko mboja’opy ojapova’erã katuete ã mba’e:
1.- Omongu’e ha oykekova’erã opaichagua mba’e’apopy ojekuaa porãve guarani ha castellano paraguay reko, ha’e rehe ãva tetã Paraguay ñe’ê teemba’e. Upévare oñemomba’eguasu ha oñembo’eva’erã ko’ã ñe’ẽ reko, ikatu ha§uáicha tapicha ojapyhy imba’e teéicha ha ãva rupive ojekuaauka ha’ehaichaite.
2.- Oheka ha ojuhupaiteva’erã mayma ñe’ẽ Paraguay retâme ojeporúva, oipapa tapicha oñe’ẽva ñe’ẽ, ha ombopyahuva’erã manterei umi kuaapyrã papakuaaty oguerúva, oĩma guive tetãpýpe tapicha aty oiporúva umi ñe’ẽ.
3.- Ombohovaiva’erã opaite tapicha ha mba’e’aty remiporandu ñe’ẽ’etakuaa reheguáva.
4.- Ambue ohóva hembiaporâ pe Ñe’ê’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekuáre .
Vore 42ª Ipykuéra Ñe’ê Aranduñongatu ha Moherakuâ Motenondeha rembiaporâite. ko mboja’opy ojapova’erã katuete ã mba’e:
1.- Ombyaty ha oñongatupaiteva’erã ã tendupyrã ha techapyrãme opavaite ypykuéra ñe’ẽ, ha tenonderãite umi oguepotáva, oikuaaukapotávo tetãyguára retakuépe.
2.- Omongu’eva’erã tembiapo omoingove jeypotávo umi ñe'ẽ.
3.- Omongu'eva’erã tembiapopy oikuaaukáva, omboajéva ha omokyre'ỹva ypykuéra ñe’ẽ jeporu tetãygua apytépe ha’e rupi umíva tetã mba’e tee apyterekuete.
PEHẼNGUE II
GUARANI ÑE’È ARANDUVUSU REHE
Vore 43ª. Aranduvusu heseguáva rehe. Guarani Ñe’ê Aranduvusu tapicha aty oĩ’’ỹva Pokatuenda poguýpe, oipytyvõva tetãme ha tetãyguápe, oñembohekova’erã avaramoguáicha ha oguerekova’erã mba’e imba’eteéva. Omoañeteva’erâ mbohekorâ hesehuáva.
Paraguay Pokatuenda ome'ẽva'erâ viru hembiporurã pe Tetâviru Jepururâ Ñembohysýiva ary pukukue, oipytyvô hagua Guarani Ñe’ê Aranduvusu omboguatávo hembiapoita.
Vore 44ª. Aranduvusu retepy rehe. Guarani Ñe’ê Aranduvusu pópe omoĩ ipokatu mayma tetãygua ko ñe’ẽ oiporúva, hérape oiko haguã ko ñe’ẽ reheve. Ipype oĩva’erã umi tapicha herakuãguasuvéva ko ñe’ẽ jekuaápe, ñe’ẽ porã ñemoasãime ha iporombo’épe. Umíva hetakuépe ndohasaiva’erã 30-gui. Oĩva’erã 15 tenondeguáva oiporavova’ekue ñoha’ã Ñe’ẽ’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekua rupive. Upevarã ombojovakeva’erã Kuaamombe’uha, tembiapokue, tapykuere, mba’e guasueta ha teko marangatu. Âva ipyendava'erâ tapicha rembiapo térâ ijehaipýpe ha mbo'ehára reko rapykuerépe. Pe aty ñepyrũmby omoĩva’erã Aranduvusu mbohekorâme upe rire oiporavova’erã iñirũnguerarã oĩmba meve.
Vore 45ª. Aranduvusu rembiaporã rehe.Guarani Ñe’ê Aranduvusu rembiaporãngatu ñe’ẽ ñemboheko â mba’épe, ijehai, iñe’ẽndy, ayvureko,ñe’êtekua ha iñe’ẽsyrýpe. Oguenohẽva’erã guarani ñe’ẽryru ha ijeporuporã reko tee. Umivarã ohapojo’o pypukuva’erã avañe’ẽ ha ojapysakaporãva’erã ñe’ẽ ojeporúva rehe.
Vore 46ª.Hembiaporãite rehe. Guarani Ñe’ê Aranduvusu omba’apova’erã katuete ã mba’e rehe:
1.- Ombohekojojava’erã ko ñe’ẽ jeporureko ha upevarã ohaporekava’erã ha ohendukuaava’erã ñe’ẽ poruharakuérape.
2.- Omopeteĩva’erã guarani achegety ha upéva oñepyrũva’erã pe Tetã Amandaje Pavẽ Moĩmbahára oiporuva’ekuégui ary1992.
3.- Ojapo ha ombopyahúne katuete ipukukuére guarani ñe’ẽ ryru tee.
4.- Omboajeva’erã guarani ñe’ẽ reko teete, ombokuatia ha oikuaauka. 5.- Ojapova’erã ñe’ẽ ryru ayvureko aty mba’apoharakuéra rembiporurã ha tembikuaa remikotevẽme guarã.
6.- Ohekava’erã mba’éichapa guarani ñe’ẽ omongakuaa porãvéta iñe’ẽndy ha tenondete umi tape ombopyahu ha oguerojerakuaátava ko ñe’ẽ, omokangy’ỹre heko tee, iñe’ẽpu, ijysaja, iñe’ẽjoaju reko ha iñe’ẽsyry.
7.- Osẽva’erã ombyaty ñe’ẽ pyahu omoheñóiva ijeheguirei ñe’ẽ guarani poruharakuéra, omboaje ha omoneĩ ijeike guarani ñe’ẽ ryrúpe.
8.- Oñeha’ãva’erã oguerojere ñe’ẽ yma ho’ava’ekue tesaráipe, omoingovejey ha omoĩ ojeporujey haguãicha.
9.- Ombohapeva’erã oike umi ñe’êndy ypykuéra guaranietéva ñe’ẽ, oîva guarani pehê ñe’e’etakuaatýpe.
PEHẼNGUE III
TEMIMOĨ PAHA
Vore 47ª. Castellano ñe’ê mboheko rehe. Castellano ñe’ẽ ombohekova’erã Aranduvusu oîva Paraguay retâ motenondeha rupi.
Vore 48ª. Ñe’ẽ’etakuaaty Avarekokatukuaa rerekua sapy’aitegua retepy rehe. Oñemoĩmba meve Sãmbyhyhára Ñe’ẽ’etakuaaty Avarekokatukuaa Rerekua ha oñeme’ê meve chupe hekotevë Tetâviru ñembohysýigui omotenonde sapy’áta Comisión Nacional de Bilingũísmo.
Vore 49ª. Pokatuenda Mba’e’apoha rehe. Umi mba’e’apoha omboguatátava ko tekome’ê rupi, ohenduva’erã mayma tapicha aty, ñe’ẽ’etakuaaty rehe omba’apóvape, omo’añetekuévo ñe’ê’etakuaaty avarekokatukuaa rehegua omoĩva tetã; umíva ndive ha oñondivepa ombohapeva’erã ohóvo ko’ã tembiapoukapy peteî ñe’ême ha mbeguekatúpe.
Ypykuéra apytépe ha'ekueraite ombohapeva'erã iñe'ẽnguéra ñemboheko.
Vore 50ª. Mbohekorâ. ko tekome’ê omohenda ha omboguatáva ombohekova'erã umi vore oñe'ẽva iñe’ẽngúva ñe’ẽ rekóre ha umi mba’e hypy'ũeterei rupi oikotevẽva ñemyesakã rehe.
Vore 51ª.- Ñemboguataporâ. Tembiapoukapy osêva ko tekome’êgui tekotevêva oñemboguapy kuatiápe oñepyrûta ojejopy oñemoañetepotávo ohasa rire mbohapy ary Guarani ñe’ê Aranduvusu omboheko rire guarani achegety ha iñe'ê reko oñembokuatia rire.
Nenhum comentário:
Postar um comentário